Η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), στο πλαίσιο της αξιοποίησης των εσόδων που προέρχονται από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του ΥΠΕΝ, υλοποιεί το έργο «Δράσεις Έρευνας & Αξιοποίησης Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών για τη στήριξη της Πράσινης Συμφωνίας/Ανάπτυξης και την Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας – ΚΟΠΥ».
Οι Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΚΟΠΥ) και οι Σπάνιες Γαίες αποτελούν βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και επενδύσεων που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση και την καθαρή ενέργεια. Είναι αναγκαίες τόσο σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας (λέιζερ, κινητά τηλέφωνα, οθόνες υγρών κρυστάλλων κ.ά.) όσο και σε «πράσινες» εφαρμογές, όπως οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, τα φωτοβολταϊκά, οι λαμπτήρες φθορισμού και LED, καθώς και οι μαγνήτες ανεμογεννητριών. Σημαντική είναι επίσης η χρήση τους στη βιομηχανία ηλεκτροκίνησης (ποδήλατα, καταλύτες αυτοκινήτων, τρένα, φορτηγά, πλοία, αεροσκάφη) αλλά και σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Η ενεργειακή μετάβαση ξεκινά και ολοκληρώνεται με την αξιοποίηση κρίσιμων ορυκτών και σπανίων γαιών. Η επίτευξη παγκόσμιας κλιματικής ουδετερότητας συνδέεται άρρηκτα με τη διαθεσιμότητα και την ασφαλή πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους.
Το έργο εστιάζει στην ασφαλή πρόσβαση σε ορυκτές πρώτες ύλες, ζήτημα στρατηγικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Για να επιτευχθεί επάρκεια και ασφάλεια εφοδιασμού απαιτείται:
- διαφοροποίηση πηγών τροφοδοσίας από πρωτογενείς και δευτερογενείς πόρους,
- μείωση της εξάρτησης από χώρες εκτός Ε.Ε.,
- βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και ενίσχυση της κυκλικότητας,
- βιώσιμος σχεδιασμός προϊόντων, σύμφωνα με την [COM(2020) 474 final].
Με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας προωθείται η αύξηση της μακροπρόθεσμης αυτάρκειας και ανθεκτικότητας της Ευρώπης σε ορυκτές πρώτες ύλες, με στόχο την καθιέρωση μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας. Προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της μετάβασης είναι η ύπαρξη βιώσιμων κοιτασματολογικών αποθεμάτων.
Σκοποί του έργου
- Αξιολόγηση και υπολογισμός αποθεμάτων σε Δημόσιους Μεταλλευτικούς Χώρους (επιλογή σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ).
- Αξιολόγηση εξορυκτικών αποβλήτων από ανενεργά δημόσια μεταλλεία και λατομεία σχιστολίθων, καθώς και εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους, με στόχο την αξιοποίησή τους στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.
- Στοχευμένη έρευνα για τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες, προς υποστήριξη του ΥΠΕΝ στη διενέργεια ανοιχτών διεθνών διαγωνισμών για την ορθολογική και αειφόρο αξιοποίησή τους.
- Οικονομοτεχνική επαναξιολόγηση επιλεγμένων κοιτασμάτων.
Αναμενόμενα Αποτελέσματα & Οφέλη
Το έργο ΚΟΠΥ αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη, τα οποία θα αφορούν:
- Κρατικούς φορείς και δημόσιες υπηρεσίες.
- Περιφερειακές και δημοτικές αρχές, που εκπροσωπούν θεσμικά τις τοπικές κοινωνίες.
- Πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα.
- Επενδυτές, μεταλλευτικές και άλλες επιχειρήσεις του κλάδου.
- Βιομηχανικούς συνδέσμους, επαγγελματικά επιμελητήρια και κοινωνικούς φορείς.
- Τους πολίτες.
Μέσα από το έργο εξυπηρετούνται στρατηγικοί στόχοι όπως:
- Η υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των σχετικών περιβαλλοντικών/κλιματικών πολιτικών (Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος, Στρατηγική της Ε.Ε. για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή).
- Η υποστήριξη του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), με ειδική έμφαση στον τομέα των κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών.
Με την υλοποίησή του, η ΕΑΓΜΕ τοποθετεί την Ελλάδα στον πυρήνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, ενισχύοντας τον ρόλο της χώρας στον ευρωπαϊκό χάρτη της πράσινης ανάπτυξης.
Υπεύθυνος Έργου: Κωνσταντίνος Λασκαρίδης, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής (ΔΟΠΜΕ)
Φορέας Χρηματοδότησης: ΥΠΕΝ
Προϋπολογισμός: € 5.694.555
Διάρκεια Υλοποίησης: 2024–2027
