ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ (ΦΥΚ)

Το Τμήμα Διαχείρισης, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φυσικών Κινδύνων (ΦΥΚ) υπάγεται στη Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών και Τεχνολογικών Κινδύνων (ΔΦΥΤΕΚ) της Ε.Α.Γ.Μ.Ε. και έχει αρμοδιότητα τους γεωλογικούς κινδύνους, δηλαδή τα κατολισθητικά και τα διαβρωτικά φαινόμενα, τα δευτερογενή γεωλογικά φαινόμενα λόγω σεισμών, τους ηφαιστειακούς κίνδυνους, τους υδάτινους κινδύνους και τις πλημμύρες.

Η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών και Τεχνολογικών Κινδύνων (ΔΦΥΤΕΚ) της Ε.Α.Γ.Μ.Ε, δημιουργήθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2019, όταν βάση του Ν. 4602/2019 (ΦΕΚ Α’ 45/09-03-2019) συστάθηκε η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, με σκοπό την αποτελεσματικότερη συμβολή της Γεωλογικής Υπηρεσίας στην Αντιμετώπιση των Γεωκινδύνων, και διαρθρώνεται σε δύο Τμήματα.

Η ΔΦΥΤΕΚ έχει ως αντικείμενο την αναγνώριση, καταγραφή, έρευνα και μελέτη των γεωκινδύνων, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τις άλλες αρμόδιες αρχές.

Επισημαίνεται ότι στους γεωλογικούς κινδύνους περιλαμβάνονται όχι μόνο αυτοί που προέρχονται από φυσικές κυρίως διεργασίες, όπως είναι τα κατολισθητικά και τα διαβρωτικά φαινόμενα, τα δευτερογενή γεωλογικά φαινόμενα λόγω σεισμών, ο ηφαιστειακός κίνδυνος, οι υδάτινοι κίνδυνοι και οι πλημμύρες, η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από τις ακτινοβολίες ραδιενεργών στοιχείων, μεταλλευμάτων και ορυκτών, αλλά και αυτοί που προέρχονται από ανθρωπογενείς εν γένει δραστηριότητες και τεχνολογικά ατυχήματα, οι οποίες προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στο έδαφος και στο υπέδαφος, καθώς και στα επιφανειακά και υπόγεια νερά.

Η ΔΦΥΤΕΚ είναι πάντα κοντά στους πολίτες, καθώς πιστεύει ότι ο σωστά ενημερωμένος πολίτης θα δράσει καλύτερα στην περίπτωση εμπλοκής του σε κίνδυνο.    

Το αντικείμενο του Τμήματος Διαχείρισης, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φυσικών Κινδύνων (ΦΥΚ)

Η αντιμετώπιση των γεωκινδύνων χρήζει συνολικής αντιμετώπισης και όχι αποσπασματικά για κάθε κίνδυνο ξεχωριστά και αποτελεί αντικείμενο πολλών ειδικοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό το ΦΥΚ έχει στενή συνεργασία με το άλλο Τμήμα της ΔΦΥΤΕΚ (ΤΕΚ) αλλά και με άλλες υπηρεσιακές μονάδες της Ε.Α.Γ.Μ.Ε.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του το ΦΥΚ έχει υπό την εποπτεία του τα ακόλουθα έργα – δραστηριότητες:

1. Εκπόνηση σχεδίων αντιμετώπισης κατολισθητικών φαινομένων σε επίπεδο Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η συστηματική καταγραφή των κατολισθητικών φαινομένων και των επιπτώσεών τους ή δυνατόν σε πραγματικό χρόνο, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπόνηση Σχεδίων Αντιμετώπισης Καταστροφών σε επίπεδο Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτηθεί πολύ καλή γνώση της κατανομής των φαινομένων και των επιπτώσεων τους στο δομημένο περιβάλλον (οικιστικές περιοχές και υποδομές (οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, δίκτυα κοινής ωφελείας). Τα δεδομένα αφού αξιολογηθούν θα χρησιμοποιηθούν στην κατάρτιση:

• Χαρτών χωρικής κατανομής των συμβάντων (inventory map) – καταγραφή των θέσεων των κατολισθήσεων που θα εκδηλωθούν κατά την διάρκεια του έργου.
• Χαρτών πυκνότητας (intensity) – αριθμός συμβάντων ανά Δημοτική Ενότητα.
• Καταγραφής των επιπτώσεων από τις κατολισθήσεις.

Με βάσει τα αποτελεσμάτων του έργου θα γίνει ιεράρχηση των Δημοτικών Ενοτήτων (Δ.Ε.) σε σχέση με τον κατολισθητικό κίνδυνο και θα επιτρέψει, σε δεύτερη φάση, την περεταίρω διαβάθμιση του κινδύνου (hazard) αλλά και τις επικινδυνότητας (risk) εντός των Δ.Ε. με υψηλό κίνδυνο. Με αυτό τον τρόπο οι Τοπικές Αρχές θα γνωρίζουν ποιες περιοχές των Δ.Ε. έχουν αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης κατολισθήσεων αλλά και ποιες νευραλγικές υποδομές πιθανόν να επηρεασθούν.

2. Συσχετισμός πρόσφατης ηφαιστειότητας και ενεργών σεισμικών ρηγμάτων στην ευρύτερη περιοχή του Παγασητικού κόλπου και επιπτώσεις σε βιομηχανικό, αστικό ιστό και υποδομές

Σκοπός του έργου είναι ο προσδιορισμός περιοχών υψηλής επικινδυνότητας και δημιουργία σεναρίων περιβαλλοντικού κινδύνου.

• Σενάρια Γεωλογικού Κινδύνου (Hazard) για αξιολόγηση κάθε καταγεγραμμένης πληροφορίας ώστε να παραχθούν σενάρια περιβαλλοντικού κινδύνου λόγω βιομηχανικού ατυχήματος, από τη δράση ενεργών ρηξιγενών ή ηφαιστειακών δομών και
• Προσδιορισμός περιοχών υψηλής επικινδυνότητας (Risk) με την ολοκλήρωση των σεναρίων περιβαλλοντικού κινδύνου. Από την εκτίμηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων θα προσδιοριστούν οι αστικές και βιομηχανικές περιοχές με αυξημένη επικινδυνότητα, λόγω γειτνίασης με ενεργές γεωλογικές δομές. H ταχεία διάχυση πληροφοριών και η ολοκληρωμένη εικόνα που θα παρέχει το σύστημα της γεωβάσης που θα δημιουργηθεί, σε ότι αφορά την ενεργή τεκτονική, τη σεισμικότητα και τη σεισμική επικινδυνότητα, και την σύνδεση με ηφαιστειακή δραστηριότητα ενισχύει το γενικότερο σχεδιασμό πρόληψης τεχνολογικών κινδύνων από φυσικές καταστροφές. Τελικό προϊόν θα είναι ένα πρότυπο εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων, προς χρήση από την πολιτεία, τις αρμόδιες υπηρεσίες και τον τεχνικό κόσμο.
  
  

3. European Network of Observatories and Research Infrastructures for Volcanology - «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παρατηρητηρίων και Υποδομών Έρευνας για την Ηφαιστειολογία» (EUROVOLC). Έργο χρηματοδοτούμενο από Ευρωπαϊκούς πόρους, στο πλαίσιο του προγράμματοςΗORIZON 2020.

Κύριος στόχος του τριετούς διάρκειας (2/2018-2/2021) έργου ήταν:

α) η προσπάθεια δικτύωσης και ελαχιστοποίησης του κατακερματισμού των δομών ηφαιστειολογικής έρευνας και παρακολούθησης των ηφαιστείων στην Ευρώπη,

β) η συντονισμένη και κοινή προσπάθεια βελτιστοποίησης και αυτοματισμού τόσο του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στα πολύ-παραμετρικά δίκτυα παρακολούθησης των ηφαιστείων όσο και του λογισμικού διαχείρισης και εκτίμησης – αξιολόγησης των καταγραφών τους ώστε να επιτυγχάνονται τα βέλτιστα και ασφαλέστερα συμπεράσματα, παρέχοντας συγκεκριμένες και ασφαλείς πληροφορίες στις αρμόδιες για την προστασία των πολιτών αρχές.

4. EuroGEOSS Showcases: Applications Powered by Europe (e-shape). Πρόκειται για έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ειδικότερα από το Ερευνητικό και καινοτόμο Πρόγραμμα Η2020, και έχει διάρκεια 48 μήνες, με έναρξη 1η Μαΐου 2019.

Το έργο e-shape είναι μια πρωτοβουλία με σκοπό την προσφορά υπηρεσιών προς τους πολίτες, τη βιομηχανία, τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους ερευνητές και βασίζεται στα αποτελέσματα δεκαετιών δημόσιων επενδύσεων σε εφαρμογές Παρατήρηση της Γης (Earth Obseravtion) συνδυαζόμενα με τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία cloud. Το έργο προωθεί την ανάπτυξη και την υιοθέτηση 27 πιλοτικών εφαρμογών σε περιβάλλον cloud, υπηρετώντας τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης (Sustainable Development Goals), της συμφωνία του Παρισιού (the Paris Agreement) και του Πλαισίου Sendaï (the Sendaï Framework). Οι πιλοτικές εφαρμογές αναπτύσσονται στο περιβάλλον του GEOSS και βασίζονται στα πολυπληθή δεδομένα και τις υπολογιστικές υποδομές του Copernicus.

Οι πιλοτικές εφαρμογές του e-shape θα παρέχουν συγκεκριμένες, ενεργές υπηρεσίες σχετικά με την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιώσιμη γεωργία, την παρακολούθηση της υγείας (ρύποι), τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την παρακολούθηση των οικοσυστημάτων, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, την ανθεκτικότητα σε καταστροφές και την παρακολούθηση του κλίματος.

Διαβάστε περισσότερα για το ΤΕΚ της  Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικών και Τεχνολογικών Κινδύνων:

 Τμήμα Διαχείρισης, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Κινδύνων (ΤΕΚ)